Madde kullanımı ne zaman bağımlılık oluşturur? Bağımlılık, psikoaktif madde ile ilişki önemli sorunlarının olmasına karşın kişinin maddeyi sürekli bir şekilde kullandığına işaret eden bilişsel davranışsal fizyolojik belirtilerin varlığıdır. Bağımlılık gelişimi maddenin cinsine, saflık oranına, kullanma süresine ve kullanan kişinin kişilik özelliklerine göre değişir. Bu nedenle bağımlılık ne zaman gelişeceği belli olmaz!
Örneğin madde kullanımına bağımlılık diyebilmek için belli ölçütler vardır. Bunlar:
- Madde kesildiğinde ya da azaltıldığında yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması.
- Madde kullanımını denetlemek ya da bırakmak için yapılan ama boşa çıkan sürekli çabalamak
- Kullanılan madde miktarının, aynı etkiyi sağlamak amacıyla giderek arttırılması
- Maddeyi sağlamak, kullanmak ya da bırakmak için büyük zaman harcamak.
- Madde kullanımı nedeni ile sosyal, mesleki ve kişisel etkinliklerin azalması ya da tamamen bırakılma
- Maddenin tasarlandığından daha uzun ve yüksek miktarlarda alınması.
- Fiziksel ya da ruhsal sorunların ortaya çıkmasına ya da artmasına rağmen madde kullanımını sürdürmek.
Madde kullanıldıktan sonra kullanıcı daha rahat konuşup çılgınca ve ölçüsüzce davranabilir. Madde kullanmaya devam ettikçe konsantrasyon becerileri azalır ve zamanla durur, kişinin doğru kararlar alması, duygularını ve dürtülerini kontrol etmesi zorlaşır. Bununla birlikte bağımlılık nedeniyle tedaviye başvuran hastalarda sıklıkla fiziksel ya da psikiyatrik eş tanı bulunur. Kişilik bozuklukları, duygu durum bozuklukları, psikotik bozukluklar, anksiyete bozuklukları, cinsel işlev bozuklukları, uyku bozuklukları gibi psikiyatrik problemler bağımlılık tedavi sürecini zorlaştırabilir.
Madde kullanım bozukluğunun nedenlerine bakıldığında bireysel ve çevresel faktörlerin etkisinin yüksek olduğunu görüyoruz. Ancak elde edilen bilgiler doğrultusunda erken dönemde madde kullanımına başlamada çevresel şartların etkin olduğu ilerleyen dönemde ise genetik etkinin katkısının giderek artığı görülmüştür.
