Ergenlerde Alkol ve Madde Kullanımı
Günümüzde alkol ve madde kullanımı bir halk sağlığı sorunu olarak kabul edilebilir. Bu süreçten de en yoğun şekilde etkilenen grubun ise ergenler olduğu düşünülür. Ergenlik dönemi madde kullanım davranışının oluşmasında en kritik dönemdir. Ergenlerde sigara ve alkolden sonra esrar, en yaygın kullanılan yasa dışı maddedir.
Erken yaşta alkol ve yasa dışı madde kullanımı sonraki maddeye bağlı bozuklukların oluşmasında önemli bir faktördür. Biyolojik ruhsal ve sosyal gelişimin çok hızlı olduğu bu dönemde madde kullanımının başlaması ciddi gelişimsel sorunlara yol açabilir. Akademik başarının düşmesi, okul kaybı, meslek edinememe, aile ile yaşanan sorunlar, yasal sorunlar, şiddet, suç işleme, riskli cinsel davranışlar bunlardan bazılarıdır. Şimdi ergenlerde alkol ve madde kullanımına neden olabilecek birkaç örnek açıklanacaktır.
Çocuklara yönelik şiddet dünyada ve ülkemizde oldukça yaygın bir toplumsal sorundur. Şiddet ve yapılan diğer istismar çeşitleri çocukluklarda travmalara sebep olur. Yapılan araştırmalarda ise bu çocukların ileriki yaşlarında alkol/madde kullanımı riskini arttığı bulunmuştur. Fiziksel istismar, şiddet, çocuğa ceza amacıyla atılan bir tokatın yarattığı morarmadan, çocuğun ölümüne kadar uzanabilen sonuçla doğurmaktadır.
Diğer yandan madde kullanımını etkileyen önemli sosyal etkenlerden biri ise aile ilişkileridir. Olumsuz aile yaşantılarına maruz kalan çocuğun ergenlik döneminde madde kullanım bozukluğu riski artar. Olumsuz aile yaşantılarına örnek olarak anne-baba ile yaşanan çatışma düzeyi yüksek, anne-babaların kendilerine yönelik olumsuz tutumu, anne-babaların evlilik ilişkisindeki mutluluk ve çatışma düzeyine ilişkin olumsuz algıları madde kullanım bozukluğunu belirleyen etkenlerdir. Ergenlik dönemindeki birey madde kullanarak aile üyelerinin hepsinin dikkatini çekmek, anne-babanların evlilik çatışmaları gibi sorunlarından uzaklaşmak için madde kullanımına yönelirler. Burada görüldüğü üzere anne-baba çocuğun hayatında önemli bir role sahip olup çocuktaki madde kullanım bozukluğunu büyük ölçüde etkilediği görülüyor.
Ailenin, alkol ve madde kullanan ergende gözleyebileceği davranış değişiklikleri
- Ergen aileyle daha az zaman geçirmeye başlar ve evde olduğu sürede yalnız kalmak ister. Ergenlik dönemi gelişim özelliklerine göre aileden kopma ve bağımsızlık görülmesi normaldir fakat alkol ve madde kullanımı olan ergenin diğer davranışlarına da bakılmalıdır.
- Duygusal dalgalanma, iyilik hali, öfke nöbetleri
- Aşırı para harcama
- Öz bakımın azalması, üzerinde farklı kokular, kıyafetlerinde farklı lekeler
- Okul başarısında düşme, okuldan kaçma, disiplin cezası alma
- Uyku uyanıklık döngüsünde değişiklik
- Dalgınlık, halsizlik, yorgunluk, isteksizlik
- Zaman zaman gözlerde kanlanma, göz bebeklerinde daralma ya da büyüme
- Ani bunaltı atakları