Bağlanma: Anne Bebek İlişkisi
İnsanlar biyolojik olarak doğuştan itibaren bir bağlanma sistemi ile dünyaya gelir. Bu bağlanma sistemi yaşam boyu çevrenizdeki insanlarla bağ kurmanızı sağlar. Bebeğin doğuştan gelen bağlanma figürleri ile yakınlık kurma ihtiyacı vardır. Bu figürler bebeğe bakım veren kişiler yani çoğunlukla annelerdir. Bebek annenin yanında kendini daha rahat hisseder ve güvenlik hislerini kazanmaya başlar. Bu bağlanma çocukluk ile sınırlı kalmayıp yaşam boyunca devam eder: arkadaşlar ve romantik ilişkiler, yetişkinlik döneminizdeki bağlanma figürü temsillerinizdir.
Bağlanma teorisinin kuramcısı olan John Bowlby bebeğin arzu ettiği yakınlığı kurması ve devam ettirmesi evrimsel açıdan bebeğin kendini tehlikelerden korumayı hedeflediğini söyler. Anne bebeğinin bu ihtiyacına duyarlı olup karşılık verdiğinde bebek annesini güvenilir bir figür olarak algılar ve böylelikle başkalarına da güvenebilmeyi öğrenir. Fakat her zaman durum böyle olmayabilir. Anne bebeğinin yakınlık kurma ihtiyacını anlamadığı veya onu reddettiğinde bebek annesiyle güvenli bir bağ geliştiremez ve bebek kendini güvende hissetmez. Anne çoğu zaman reddetmeyi bilinçli şekilde yapmamaktadır. Reddedilme aslında bir ihmal davranışı da olabilir. Örneğin Çocuklarını seven fakat onları fazla eleştiren, öfkeli ve değersizleştiren ebeveyn modeli gelişime zarar veriyor. Bu sebeple güvenli bağlanma geliştiremeyen çocuklar dünyayı tehlikeli, tehditlerle dolu bir yer olarak algılar. Güvende olma, anlaşılma ve sakinleşme gibi ihtiyaçları giderilmemiş olur.
Bağlanma konusunun en önemli unsuru bebeğin ihtiyaçlarının bakım veren tarafından anlaşılması ve uygun şekilde karşılanmasıdır. Fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarının karşılanacağını bilen bebek önce anne-babası ile güvenli bir bağlanma oluşturur, daha sonra bağlanma tipi ve anne-baba ile ilişki çocuğun diğer ilişkilerini, sosyal yaşantısını, benlik algısını ve dünyaya bakışını şekillendirir. Bakım veren, anneler, bebeğin bağlanma ihtiyacını nasıl anlar ve nasıl karşılar? Bunun en temel yolu dünyaya geldiği andan, itibaren onun olumlu veya olumsuz tüm duygusal sinyallerini anlamak, ona anlaşıldığını hissettirmek, küçümsemeden veya göz ardı etmeden olduğu gibi kabul ederek ihtiyacına yanıt vermekten geçer. Örneğin bebeğin fiziksel ihtiyaçları nasıl karşılanıyor? karnı acıktığında zamanında doyuruluyor mu, altını pislettiğinde temizleniyor mu… Duygusal ihtiyaçlar: iletişim kurarken gözlerinin içine bakıyor mu, anne evden çıkarken gizlice kaçarak mı gidiyor, ayrı kaldıktan sonra anne bebekle ne kadar vakit geçiriyor…
Bağlanma ihtiyaçlarının nasıl karşılandığına ilişkin Mary Ainsworth’un3 farklı bağlanma tipi vardır. Bunlar:
- Güvenli bağlanan
- Kaygılı kaçınmacı bağlanan
- Kaygılı- kararsız bağlanan
Güvenli bağlanan bebekler, anne-babanın her zaman yanında olduğunu ve ihtiyaçlarına cevap vereceğini, ulaşılabilir olduğunu bilir. Anne-babanın yokluğunda tepki gösterir fakat geri döndüğünde rahatlıkla sakinleşirler.
Güvenli bağlanma gösteren çocuların aksine güvensiz bağlanmada çocuk ayrılığa çok fazla tepki gösterir, ilgisiz durur, anne babanın dönüşünde sakinleşmez. Güvensiz bağlanma bakım veren kişi ulaşılabilir değildir bu nedenle çocuk ihtiyaçlarına cevap verileceğinin güvenini alamaz.
