Unutma Neden Olur
Günlük hayatımızda birçok bilgiyi hatırlayamadığımız, bazen de uzun uğraşlar sonucu ancak hatırlayabildiğimiz bilgiler olur. Uzun zamandır görmediğiniz bir arkadaşınızla yolda karşılaştığınızda onu tanır fakat bir türlü adını hatırlayamazsınız. Bir başka durum ise randevularınızı, toplantılarınızı istemsiz olarak unutmaktır. Peki neden unuturuz? Unutmanın bir nedeni, ilk aşamada ilgili konuya gerekli dikkati vermemiş olmamızdır. Örneğin hayatınız boyunca binlerce bozuk para ile karşılaşmışsınızdır. Fakat bozuk paraların üzerindeki şekil ve detaylar ile ilgili bilginiz yoktur. Bunun sebebi büyük ihtimalle ilgili detayları uzun dönemli belleğinize hiçbir zaman kodlamamış olmanızdır. Doğal olarak belleğe kaydı yapılmamış bir bilginin hatırlanması da mümkün olmuyor. Peki, uzun dönemli hafızaya atılmış bilgi olmasına rağmen yine de hatırlanmayan bilgiler? Bunları hatırlayamama nedenlerimiz nedir?
Hatırlama ve bilgiyi geri çağırma sorunları: bozunum, ket vurma ve ortama bağlı unutmadan kaynaklanır. Bu kavramları açıklayacak olursak:
Unutma nedenlerinden biri Bozunum’dur. Bozunum, kullanılmayan bilgilerin kaybıdır. Unutma, yeni materyallerin öğrenilmesi sırasında, beyinde, bellek izleri adı verilen fiziksel değişimlerin meydana geldiği ve söz konusu izlerin zaman içerisinde silindiği varsayımına dayanır. Bununla birlikte bozunma unutma sürecini tam olarak açıklayamaz. Bu nedenle bellek uzmanları ek bir mekanizmanın olabileceğini öne sürmüşlerdir.
Ket vurma, bellekteki mevcut bilgiler, diğer bilgilerin hatırlanmasını zorlaştırmaktadır. Unutma nedenlerinden son olan ise, ortama bağlı unutma adı verilen bir süreçtir. Buna göre, bellekteki bilgilerin yeniden ortaya çıkmasını sağlayacak geri çağırma ipuçlarının yeterli olmadığı hallerde, unutma gerçekleşir. Diyelim ki anahtarınızı kaybettiniz ve onları nereye koyduğunuzu hatırlayamıyorsunuz. İlk düşüneceğiniz şey o gün nereye gittiğiniz, neler yaptığınızı hatırlayacak şekilde gününüzü zihninizden geçirirsiniz. Bu geri çağırma ipucu olmaksızın tamamen aklınızdan çıkmış olan bu bilgi, ipucu sayesinde aklınıza gelebilir.
Bilgimiz bazı şeyleri unutma nedeni, çoğunlukla, yeni öğrendiğimiz bilgilerimiz eski bilgilerimizin geri çağrılma sürecine ket vurması ya da ilgili bilgiyi hatırlamak için gerekli geri çağırma ipuçlarının bulunmaması olmaktadır. Bellek izlerinin bozunmasına bağlı unutma, unutma kavramının oldukça küçük bir bölümünü açıklayabilmektedir.
