Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), genellikle çocukluk dönemiyle ilişkilendirilse de, aslında yetişkinlikte de devam edebilen ve yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen bir durumdur. Özellikle kadınlarda DEHB, uzun yıllar boyunca göz ardı edilmiştir. Bunun temel nedeni, belirtilerin erkeklerdeki kadar açık ve hiperaktif olmamasıdır. Kadınlarda daha çok dikkat dağınıklığı, içsel huzursuzluk, erteleme davranışı ve duygusal dalgalanmalar öne çıkar.
Uzm. Dr. Mustafa Kemal ÖZCAN’a göre, yetişkin kadınlarda DEHB’nin erken fark edilmesi, bireyin sosyal ilişkilerinden iş hayatına kadar birçok alanda daha sağlıklı bir yaşam sürmesine olanak tanır.
Yetişkin Kadınlarda DEHB’nin Genel Görünümü
Kadınlarda DEHB belirtileri, erkeklere kıyasla daha örtük şekilde ortaya çıkar. Çoğu zaman bu durum kaygı bozukluğu, depresyon veya stresle karıştırılır. Dolayısıyla doğru tanı konulması gecikebilir.
Kadınlarda DEHB’nin Öne Çıkan Belirtileri
- Dikkat eksikliği: Toplantılarda ya da günlük işlerde odaklanmakta güçlük.
- Unutkanlık: Randevuların, günlük görevlerin veya önemli tarihlerin sık sık unutulması.
- Erteleme davranışı: Basit işleri bile sürekli ötelemek.
- Duygusal hassasiyet: Eleştirilere karşı aşırı duyarlılık.
- Zihinsel dağınıklık: Bir işe başlamak kolay olsa da bitirmek zor gelir.
- İçsel huzursuzluk: Dışarıdan sakin görünse de zihinde sürekli bir hareketlilik vardır.
Kadınlarda DEHB’nin Yaşam Alanlarına Etkisi
- İş Hayatı Üzerindeki Etkiler
Kadınlar iş yerinde yoğun dikkat gerektiren görevlerde zorlanabilir. Zaman yönetimi problemleri, unutkanlık ve ertelemeler iş performansını olumsuz etkileyebilir.
- Sosyal İlişkiler
DEHB’li kadınlar, arkadaşlık ve aile ilişkilerinde zaman zaman anlaşılmadıklarını hissedebilir. Randevulara geç kalmak veya sözleri unutmak güven sorununa yol açabilir.
- Akademik ve Kişisel Gelişim
Üniversite veya mesleki eğitim süreçlerinde dikkat eksikliği ve motivasyon kaybı başarıyı olumsuz etkileyebilir.
Kadınlarda DEHB ve Duygusal Zorluklar
DEHB yalnızca dikkat sorunlarıyla sınırlı değildir. Kadınlarda çoğu zaman şu duygusal sorunlar da tabloya eklenir:
- Kaygı bozukluğu
- Depresyon eğilimi
- Düşük benlik saygısı
- Sürekli yetersizlik hissi
Bu noktada, doğru psikiyatrik destek almak oldukça önemlidir.
Tanı Süreci: Kadınlarda DEHB’nin Fark Edilmesi
Yetişkin kadınlarda DEHB tanısı, çoğu zaman çocukluktan gelen ipuçlarının araştırılmasıyla konur. Doktorlar genellikle ayrıntılı bir öykü alır, dikkat testleri uygular ve kişinin sosyal yaşamındaki belirtileri inceler.
Uzm. Dr. Mustafa Kemal ÖZCAN’ın da vurguladığı gibi, tanı süreci sadece dikkat testlerinden ibaret değildir. Kadının duygusal, sosyal ve mesleki yaşamındaki etkiler de kapsamlı şekilde değerlendirilmelidir.
Tedavi ve Yönetim Yöntemleri
Kadınlarda DEHB’nin yönetimi, kişiye özel bir yaklaşım gerektirir.
İlaç Tedavisi
Psikiyatrist tarafından önerilen ilaçlar, dikkat ve odaklanmayı artırabilir.
Psikoterapi
Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), kadınların düşünce kalıplarını fark etmelerine ve daha işlevsel stratejiler geliştirmelerine yardımcı olur.
Yaşam Tarzı Düzenlemeleri
- Günlük planlayıcı kullanmak
- Öncelik listeleri oluşturmak
- Düzenli egzersiz yapmak
- Yeterli uyku almak
Kadınlarda DEHB’nin Görmezden Gelinmesinin Riskleri
- Uzun vadeli iş kayıpları
- Düşük özgüven
- İlişkilerde tekrar eden çatışmalar
- Kaygı ve depresyon riskinin artması
Erken tanı ve tedavi bu riskleri büyük ölçüde azaltabilir.
Sık Sorulan Sorular (SSS)
- Kadınlarda DEHB daha geç mi fark ediliyor?
Evet. Kadınlarda belirtiler daha çok dikkat dağınıklığı ve içsel huzursuzluk şeklinde ortaya çıktığından, genellikle kaygı ya da depresyon zannediliyor.
- Yetişkinlikte DEHB tamamen geçer mi?
Hayır. DEHB tamamen ortadan kalkmaz ancak doğru tedaviyle belirtiler büyük ölçüde kontrol altına alınabilir.
- İlaç kullanmadan DEHB yönetilebilir mi?
Bazı hafif vakalarda terapi, yaşam tarzı düzenlemeleri ve mindfulness teknikleri yardımcı olabilir. Ancak orta ve ileri vakalarda ilaç tedavisi önerilir.
- DEHB’li kadınlar başarılı olabilir mi?
Kesinlikle. Doğru tedavi ve kişisel farkındalıkla birçok kadın akademik, sosyal ve iş yaşamında başarı elde etmektedir.
- DEHB kadınlarda daha çok hangi yaşlarda fark edilir?
Genellikle üniversite yıllarında veya iş hayatına başlandığında belirginleşir. Ancak evlilik ve annelik döneminde de sorunlar daha görünür hale gelebilir.
- DEHB tanısı almak kadınları nasıl etkiler?
Birçok kadın için tanı almak, geçmişte yaşadıkları güçlükleri anlamlandırmalarına yardımcı olur ve büyük bir rahatlama sağlar.
Sonuç
Yetişkin kadınlarda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), dışarıdan bakıldığında fark edilmeyebilir. Ancak kadınların iç dünyasında büyük bir mücadeleye yol açar. Bu nedenle belirtileri görmezden gelmemek, profesyonel destek almak ve yaşamı daha dengeli hale getirecek adımlar atmak oldukça önemlidir.
Unutmayın, DEHB bir engel değil; doğru tedavi ve farkındalıkla yönetilebilecek bir durumdur. Eğer siz de bu belirtilerden bazılarını kendinizde gözlemliyorsanız, bir uzmandan destek almayı ertelemeyin.
