Boşanma, yetişkin bireyler için zorlu bir süreçtir, ancak çocuklar açısından çok daha karmaşık duygular barındırır. Ebeveynlerin yollarını ayırması, çocuğun güvenlik hissini sarsabilir ve duygusal olarak karmaşık bir dönemin başlangıcı olabilir. Bu yazıda, boşanma sürecinde çocukların duygusal iyiliğini desteklemek için psikiyatristlerin sunduğu önerileri, özellikle de Uzm. Dr. Mustafa Kemal ÖZCAN’ın profesyonel yaklaşımlarını ele alacağız.
Boşanmanın Çocuklar Üzerindeki Psikolojik Etkileri
Yaş Gruplarına Göre Tepkiler
Her çocuk boşanmayı farklı yaşlarda farklı şekillerde algılar. Örneğin, okul öncesi çocuklar terk edilme korkusu yaşarken, ilkokul çağındaki çocuklar kendilerini suçlayabilir. Ergenlikte ise öfke, isyan ve içe kapanma gibi duygular ortaya çıkabilir.
Uzun Vadeli Sonuçlar
Boşanmanın etkileri anlık değil, uzun süreli olabilir. Uyum sağlayamayan çocuklarda ileride bağlanma sorunları, akademik gerileme ve düşük özsaygı gibi problemler görülebilir. Ancak uygun destekle bu etkiler minimuma indirilebilir.
Çocukların Duygularını Tanımak ve Anlamak
Çocukların Korkuları ve Endişeleri
Çocuklar genellikle ebeveynlerinden birini kaybetme korkusu yaşar. Bu duygular, davranışsal değişikliklere (alt ıslatma, uyku problemleri, içe kapanma) sebep olabilir.
Duygusal Tepkilerin Normalleştirilmesi
Uzm. Dr. Mustafa Kemal ÖZCAN, çocukların duygularını bastırmak yerine kabul etmelerini sağlamanın önemine dikkat çeker. “Çocuğun üzülmesi sorun değil, bunu yaşaması ve atlatması gerekir,” demektedir.
Ebeveynlerin Rolü: Destekleyici Olmak
Taraf Tutmama İlkesi
Çocuğa ebeveynler arasında tercih yaptırmak, psikolojik bir yük yaratır. Tarafsız kalmak, çocuğun iki ebeveyniyle de sağlıklı ilişkisini sürdürmesini sağlar.
Uyum Sürecini Kolaylaştırmak
Çocuklara mümkün olduğunca stabil bir düzen sağlamak, travmayı hafifletir. Aynı okul, aynı sosyal çevre, düzenli görüşme saatleri önemlidir.
Uzm. Dr. Mustafa Kemal ÖZCAN’ın Psikiyatrist Önerileri
İletişim Kurmanın Önemi
Çocuklarla açık ve net iletişim kurmak gerekir. “Ne olduğunu, neden olduğunu ve neler değişeceğini onların anlayacağı şekilde anlatmalıyız,” diyor Dr. ÖZCAN.
Rutinlerin Korunması
Yemek saatleri, uyku düzeni, oyun zamanları gibi alışkanlıkların devam ettirilmesi çocuğun kendini güvende hissetmesini sağlar.
Profesyonel Destek Almanın Gerekliliği
Bazı durumlarda çocukların bireysel terapiye yönlendirilmesi gerekebilir. Özellikle depresyon, kaygı bozukluğu, akademik gerileme gibi belirtiler varsa profesyonel destek şarttır.
Çocukla Doğru İletişim Kurmak
Yaşa Uygun Açıklamalar Yapmak
Çocuğun yaşına göre detay ve kelime seçimi önemlidir. “Anne ve baba artık aynı evde olmayacak ama seni sevmeye devam edecekler,” gibi açıklamalar daha sağlıklıdır.
Doğru Zamanlama
Boşanma haberini açıklamak için çocuğun stres altında olmadığı, sakin bir zaman seçilmelidir.
Ortak Ebeveynlik ve İşbirliği
Ebeveynler Arasında Sağlıklı İletişim
Ebeveynler, çocukla ilgili kararları birlikte almalı, aralarındaki iletişimi çocuğun önünde çatışmaya çevirmemelidir.
Kararları Birlikte Almak
Okul seçimi, tatil düzenlemeleri gibi konularda çocuğun görüşü alınmalı ve ebeveynler ortak bir kararda buluşmalıdır.
Travma Sonrası Uyumu Destekleyen Stratejiler
Sosyal Destek Ağları
Aile büyükleri, arkadaşlar, okul psikolojik danışmanları gibi destek ağlarının varlığı çocuğun toparlanmasını kolaylaştırır.
Okul ve Öğretmen İşbirliği
Okul ortamında yaşanabilecek değişimlerin erken fark edilmesi için öğretmenlerle bilgi paylaşımı yapılmalıdır.
Psikolojik Destek Sürecine Yönlendirme
Terapi Seçenekleri
Çocuk terapisi; oyun terapisi, sanat terapisi gibi farklı yöntemlerle uygulanabilir.
Grup Terapileri ve Destek Grupları
Benzer süreçlerden geçen çocuklarla yapılan grup terapileri, yalnız olmadığını hissettirmek adına faydalıdır.
Medya ve Teknolojinin Rolü
Medyada Boşanma Temsilleri
Çocukların izlediği içeriklerdeki boşanma temsilleri üzerine ebeveynler rehberlik etmelidir.
Dijital İçeriklerin Yönetimi
Aşırı ekran süresi ve sosyal medyadan uzaklaştırma, çocukların ruhsal iyiliğini destekler.
Boşanma Sonrası Yeni Düzenin Kurulması
Ebeveyn ve Çocuk İlişkisinin Yeniden Tanımlanması
Yeni yaşam düzeninde ebeveyn-çocuk ilişkisi güçlendirilmeli, ortak zamanlar planlanmalıdır.
Yeni Partner Tanıtımı ve Uyumu
Yeni bir partnerin çocuğa tanıtılması zamanlamaya ve hassas yaklaşıma bağlı olmalıdır.
Kültürel ve Sosyal Faktörlerin Etkisi
Toplumsal Algılar ve Aile Desteği
Toplum baskısı çocuk üzerinde dolaylı etkiler yaratabilir. Aile desteği bu noktada koruyucu bir rol üstlenir.
Hukuki Sürecin Çocuklara Etkisi
Velayet ve Görüş Hakkı
Hukuki kararlar çocuğun yararı gözetilerek alınmalı, uygulamalar çocuğun duygusal sağlığını önceliklendirmelidir.
Hukuki Sürecin Çocuğa Açıklanması
Çocuğa yaşına uygun şekilde sürecin nasıl ilerleyeceği anlatılmalıdır.
Okul Çağındaki Çocuklar İçin Öneriler
Eğitim Performansı ve Motivasyon
Boşanma sonrası okul başarısında düşüş görülebilir. Bu durumda öğretmen ve danışmanlarla iş birliği şarttır.
Öğretmenlerle İş Birliği
Öğretmenin çocuğun yaşadığı süreci bilmesi, doğru yaklaşımı geliştirmesine yardımcı olur.
Ergenlik Döneminde Boşanmanın Etkileri
Kimlik Gelişimi ve Aidiyet
Ergenlikte yaşanan boşanma, kimlik gelişimini etkileyebilir. Çocuğa aidiyet hissi kazandırmak önemlidir.
Sosyal İlişkiler Üzerindeki Yansımalar
Akran ilişkilerinde çekilme, agresyon gibi durumlar gözlenebilir. Uzm. Dr. Mustafa Kemal ÖZCAN bu dönemde profesyonel takibin önemli olduğunu vurgular.
Sık Yapılan Hatalar ve Kaçınılması Gerekenler
Çocuğu Aracı Kılmak
Mesajları çocuk üzerinden iletmek, onun üzerinde ağır bir duygusal yük yaratır.
Diğer Ebeveyni Suçlamak
Bir ebeveyni kötülemek, çocuğun benlik algısına zarar verebilir.
Sonuç: Sağlıklı Bir Gelecek İçin Dayanışma
Boşanma süreci, çocuklar için doğru yönetildiğinde bir travma değil; gelişim fırsatı olabilir. Ebeveynlerin bilinçli yaklaşımı ve profesyonel destekle çocukların sağlıklı bireyler olarak yetişmesi mümkündür.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
- Boşanma çocuğumu nasıl etkiler?
Yaşına bağlı olarak korku, suçluluk, öfke veya üzüntü gibi duygular hissedebilir. - Boşanmayı çocuğuma ne zaman ve nasıl anlatmalıyım?
Sakin bir zamanda, yaşına uygun bir dille ve her iki ebeveynin birlikte olduğu bir ortamda anlatmak en doğrusudur. - Terapiye ne zaman başvurmalıyım?
Uyku bozukluğu, akademik düşüş, depresyon belirtileri varsa profesyonel destek alınmalıdır. - Diğer ebeveyni kötülemem yanlış mı?
Evet, çocuğun benlik gelişimini olumsuz etkiler. - Yeni eşimi çocuğuma nasıl tanıtmalıyım?
Yavaş, doğal ve çocuğun hazır olduğu bir süreçte yapılmalıdır. - Ebeveyn iş birliği neden bu kadar önemli?
Çocuğun istikrar hissi kazanması ve duygusal olarak dengede kalması için şarttır.
