Boşanma, iki yetişkin arasında geçen bir karar gibi görünse de en derin etkilerini çoğu zaman çocuklar üzerinde bırakır. Anne-babanın ayrılığı, bir çocuğun hayatındaki en güvenli yapının parçalanması anlamına gelebilir. Bu da onların dünyasında kaygı, korku, suçluluk gibi birçok karmaşık duyguyu tetikleyebilir.
Peki bu hassas süreçte ebeveynler çocuklarını nasıl koruyabilir? Uzm. Dr. Mustafa Kemal Özcan’ın önerileri eşliğinde, boşanma sürecinde çocukların duygusal sağlığını desteklemek adına yapılabilecekleri ele alıyoruz.
Boşanmanın Çocuklar Üzerindeki Etkisi: Sessiz Fırtınalar
Çocuklar, yaşadıkları olaylara verdikleri tepkilerle bize çok şey anlatırlar. Ancak çoğu zaman bu tepkiler sessizdir. Özellikle boşanma gibi duygusal olarak karmaşık süreçlerde, çocukların yaşına göre gösterdikleri tepkiler farklılaşabilir.
Okul öncesi çocuklarda terk edilme korkusu, ilkokul çağında suçluluk duygusu, ergenlikte ise öfke ve içe kapanma sıkça görülür. Bu duygular zamanla davranış bozukluklarına, akademik performansta düşüşe ve özgüven kaybına yol açabilir.
Uzm. Dr. Özcan’a göre bu süreçte çocukların hissettiği şeylerin bastırılmaması kritik önemdedir.
“Çocuğun üzülmesi sorun değil. Asıl sorun, bu duyguyu yaşayamaması ve bastırmasıdır.”
Duygulara Alan Açmak: Çocuğunuzun Ne Hissettiğini Görün
Boşanma sürecinde çocukların en çok ihtiyaç duyduğu şey, duygularının fark edilmesi ve ciddiye alınmasıdır. Çocuklar bu dönemde:
- Ebeveynlerinden birini kaybetme korkusu yaşayabilir,
- Alt ıslatma, uyku bozukluğu gibi davranışsal tepkiler gösterebilir,
- İçine kapanabilir ya da tam tersine öfkeli tepkiler verebilir.
Ebeveynler olarak bu tepkileri kişisel algılamadan, duyguların dışa vurulmasını teşvik etmek gerekir. Basitçe “Bunu hissetmen çok normal, buradayım” demek bile bir çocuğun iç dünyasında iyileştirici etki yaratabilir.
Ebeveyn Davranışları Belirleyici Rol Oynar
Boşanma sonrası çocuklar için yeni bir düzene geçiş zorlayıcı olabilir. Ancak bu geçişi kolaylaştırmak ebeveynlerin elindedir. Uzm. Dr. Özcan, şu konulara özellikle dikkat çekiyor:
- Taraf tutturmaktan kaçının: “Baban mı haklı, annen mi?” gibi sorular çocuğa ciddi bir yük bindirir.
- Rutinleri koruyun: Uyku saatleri, yemek düzeni, oyun zamanı gibi alışkanlıklar sürdürülmelidir.
- Açık ve net iletişim kurun: Ne olup bittiğini, çocuğun anlayacağı sade bir dille açıklayın.
Unutmayın, çocuğunuzun sorusu varsa bu onun anlamaya çalıştığı anlamına gelir. Bu sorulara yaşına uygun, dürüst ama duygusal güvenlik sağlayan yanıtlar verin.
Profesyonel Destek Ne Zaman Gerekli?
Her çocuk boşanma sürecini aynı şekilde yaşamaz. Bazı çocuklar içe kapanırken, bazıları davranış bozuklukları gösterebilir. Aşağıdaki belirtiler uzun süre devam ediyorsa, bir uzmandan destek almak faydalı olabilir:
- Uyku problemleri
- Akademik başarıda ciddi düşüş
- Sosyal ilişkilerde zayıflama
- Depresyon veya kaygı belirtileri
Terapi süreci çocuğa duygularını anlamlandırma fırsatı verir. Oyun terapisi, sanat terapisi gibi yaşına uygun yöntemlerle desteklenebilir.
Ortak Ebeveynlik: Ayrılsanız da Ebeveyn Kalıyorsunuz
Boşanmanın ardından her iki ebeveynin de çocuğun hayatında aktif ve destekleyici şekilde yer almaya devam etmesi çok önemlidir. Çocuğun hayatında istikrar duygusu sağlanabilmesi için:
- Kararlar birlikte alınmalı (okul, tatil, sağlık gibi konularda),
- Çocuğun yanında çatışmadan kaçınılmalı,
- Yeni partner tanıtımları aceleye getirilmemeli,
- Çocuğun görüşü alınmalı, hisleri önemsenmelidir.
Boşanma Çocuk İçin Travma Olmak Zorunda Değil
Toplumsal algı her ne kadar boşanmayı olumsuz etiketlese de, doğru yaklaşımla bu sürecin çocuğun kişisel gelişimine katkıda bulunduğu bile görülebilir. Sağlıklı iletişim, düzenli destek ve güvenli bağlanma çocuğun bu süreci travma yerine bir öğrenme alanına çevirmesini sağlar.
Dr. Özcan’ın da vurguladığı gibi:
“Boşanma bir son değil, çocuk için yeni bir başlangıç olabilir.”
Çocuğunuzu boşanma sürecinde desteklemek, sadece onun bugünkü iyiliği için değil, gelecekteki psikolojik sağlamlığı için de önemlidir. Unutmayın, çocuklar sizin söylediklerinizi değil; nasıl davrandığınızı ve nasıl hissettirdiğinizi hatırlar. Onlara sevgi, açıklık ve destek sunarak bu zor dönemi birlikte aşabilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
- Boşanma çocuğumu nasıl etkiler?
Yaşına bağlı olarak korku, suçluluk, öfke veya içe kapanma gibi duygular hissedebilir. - Boşanmayı çocuğuma ne zaman ve nasıl anlatmalıyım?
Sakin bir ortamda, yaşına uygun bir dille ve mümkünse her iki ebeveynin de bulunduğu bir anda. - Terapiye ne zaman başvurmalıyım?
Davranış değişiklikleri, uyku sorunları, akademik düşüş gibi işaretler gözlendiğinde. - Diğer ebeveyni kötülemem yanlış mı?
Evet, çocuğun benlik gelişimini olumsuz etkiler. - Yeni eşimi çocuğuma nasıl tanıtmalıyım?
Yavaş, doğal ve çocuğun hazır olduğu bir süreçte yapılmalıdır. - Ebeveyn iş birliği neden bu kadar önemli?
Çocuğun istikrar hissi ve duygusal dengesi için gereklidir.
