Çocuklarda Psikolojisi ve Ebeveynlik
Aile içinde bebeğe yaşamının ilk yıllarında gösterilecek sevgi ve sıcaklık, onun temel güven duygusunu kazanmasında önemli bir rol oynamaktadır. Anne babanın davranışları çocuğun tüm kişilik özelliklerini, çocuk psikolojisi, etkileyebilir.Birbiriyle sıcak, sevecen, saygıya dayalı çocukların gelişimlerini beslenirken, huzursuz, çekişeli ve kavgalı bir ailede çocuğun gelişimi olumsuz yönde etkilendiği gibi geriye doğru gittiği bile söylenebilir.
Aşırı Hoşgörülü (İzin Verici) Ebeveyn Tutumu / Çocuk Merkezli
Aşırı hoşgörülü anne babalar çocuklarının tepkilerine, arzu ve hareketlerine karşı cezalandırmadan, kabul eden ve olumlu bir anlayışa sahip ebeveynlerdir. Aile içi kurallarda çocuklarına sorarak nedeni açıklarlar ve hatta bu kuralları belirlerken çocuktan yardım alırlar. Bu anne babalar hoşgörülü ile boş vermeyi birbirine karıştırırlar. Zaman zaman otoriter davranışlarda bulunmak isteseler de kararsız kaldıkları için bu davranışları çocuğu etkilemez. Bu sebeple çocuk psikolojisi için sağlıklı bir tutum değildir.
Baskıcı (Otoriter) Ebeveyn Tutumu
Baskıcı (otoriter) tutum; kontrolün yüksek, ilgi ve şefkatin düşük olduğu çocuk yetiştirme tutumudur. Baskıcı anne babalar davranışı şekillendirmeyi, kontrol etmeyi ve değerlendirmeyi severler. Çocuğun davranış ve tutumlarını yüksek otorite ile kendine göre uygun belli standartlara oturtmaya çalışırlar. Bu anne babalar itaat etmeyi bir erdem gibi kabul ederler.
Kendi düşüncesin doğru olduğunu düşündüğü yerlerde çocuğun davranışları ya da inançları ile çatışma içine girerse cezayı ve güç gerektiren yöntemleri tercih ederler. Çocuğun ebeveynin istediği yerde durması gerektiğine inanır, özerkliğini kısıtlayarak kendine saygı duyması gerektiğini sürekli çocuğa aşılar. Bu yönüyle çocuk psikolojisi kötü yönde etkilenerek çocuklar kendilerini değersiz hissederler.
Demokratik Ebeveyn Tutumu
Demokratik tutum sergileyen anne babalar çocukların davranışlarını mantıklı ve sorun odaklı bir davranış tarzı ile yönlendirirler. Çocuğun sözel olarak kendini ifade edebilmesini destekler. Çoğu zaman evde ve dışarıda var olan kuralların nedenlerini çocuğun anlayabileceği yönden açıklarlar. Her zaman sözlü uzlaşma taraftarıdır. Aynı zamanda çocuğun belli bir disiplin içinde olmasını da desteklerler. Demokratik tutum uygulanan evlerde hangi davranışın sonucunun ne olacağı bellidir. Evde belli kurallar aile üyeleri tarafından belirlenmiştir. Aile içinde saygı ve sevgi çok önemlidir. Anne baba çocuğuna iyi bir model olmanın öneminin farkındadır ve bu yolda hareket ederler. Demokratik aile tutumu çocuk psikolojisi için sağlıklıdır.
İlgisiz (Kaygısız) Ebeveyn Tutumu
İlgisiz ebeveynler çocuk yetiştirme konusunda isteksiz oldukları kadar sorumluluk da almayan kişilerdir. İlgisiz anne babalar ebeveynlik rolünü benimseyememişlerdir ve çocuk psikolojisi yardım konusunda ilgili değillerdir. Bu anne babaların çocukları ile geçirecekleri zaman ve enerjileri kısıtlıdır. Ayrıca ilgisiz anne babaların çocuğun yaşamı, çocuğun okul yaşantısı gibi bilgisinin az olmasının yanı sıra çocuk ile ilgili karar sürecine çok az katılmaktadırlar. Çocuğu kontrol etmede ve rehberlik etmede başarısızdırlar.
Aşırı Koruyucu Ebeveyn Tutumu
Çocuğun gereksinim duymadığı durumlarda bile anne baba müdahale eder. Çocuğun her türlü ihtiyacı 35 anne babalar tarafından karşılanarak çocuğun kendi kendisine yetmesine fırsat verilmez ve kendi başına araştırma yapması engellenir. Anne babalar çocuğunu korumak için çocuğun her türlü hareketine ve ilişkisine sınırlamalar getirerek çocuk adına her türlü kararı kendileri verir. Bu nedenle çocuk psikolojisi olumsuz yönde etkilenir. (Demiriz ve Öğretir, 2007).
